17-09-25
Czersk. Maciej Jakubowski: Niech ta rocznica będzie dla nas wszystkich okazją do refleksji
CZERSK. Z ducha niepodległości - 95 lat I Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki w Czersku

Dziś przypada 86. rocznica agresji Związku Radzieckiego na Polskę - dramatycznego momentu w historii naszego narodu, który boleśnie dopełnił tragiczny wrzesień 1939 roku. Tego dnia oddajemy hołd wszystkim ofiarom sowieckiej napaści, wspominamy bohaterów i cywilów, którzy doświadczyli przemocy, deportacji i represji. Niech pamięć o tamtych wydarzeniach będzie dla nas przestrogą, ale i źródłem siły - by dbać o wolność, której nie wolno nam brać za pewnik.

Dzisiejszy dzień niesie ze sobą również pozytywne wspomnienie, jakim jest 95. rocznica powstania I Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki w Czersku. To piękna historia młodych ludzi, którzy przez dziesięciolecia, w duchu patriotyzmu, służby i braterstwa, wychowywali kolejne pokolenia do życia w prawdzie, odpowiedzialności i miłości do Ojczyzny. 

To oni – harcerze – od lat stoją na straży pamięci, wartości i lokalnej tożsamości. Byli to chłopcy o wielkich sercach i silnym duchu, gotowi nieść pomoc, dawać przykład i rozwijać się w służbie bliźnim i Ojczyźnie.

Równo 95 lat temu - 17 września 1930 roku – na mocy pierwszego rozkazu drużynowego powołano do życia drużynę harcerską, która podzielona została na trzy zastępy: „Wilków”, „Orłów” i „Lisów”. 

W zastępie "Wilków" znaleźli się: 
Edward Grzmiel, Jan Szulc, Władysław Szwedowski, Kazimierz Sarnowski, Edward Kręski, Leon Begger, Jan Storma, Franciszek Sękowski, Franciszek Szulc, Franciszek Szumacher, Edward Błaszak, Ignacy Szczepański, Stefan Lubiński, (imię nieznane) Falk. 

W zastępie "Orłów" byli:
Czesław Glazer, Józef Marchewicz, Józef Rekowski, Paweł Karczyński, Mieczysław Skarbek, Antoni Murkowski, Alfons Linda, Leon Dobek oraz Jan Szreiber. 

Z kolei zastęp "Lisów" tworzyli:
Kazimierz Szpręga, Jan Wałaszewski, Edwin (nazwisko nieczytelne), Bernard Żywicki, Jan Rozkwitalski, Czesław Wojcieszko, Kurt Ebertowski, Józef Rogański, Alojzy Górski, Bernard Gabrych, Witold Szulc, Bronisław Łącki, Jerzy Pionke, (imię nieczytelne) Grzywacz. 
Kilka miesięcy później, w wyniku osobowego rozwoju drużyny do życia powołano czwarty zastęp, który otrzymał nazwę „Lwy”. 

Harcerze - młodzi chłopcy, którzy po latach zaborów i wojny mogli już dorastać w wolnej Polsce - tworzyli zręby wspólnoty, która do dziś kształtuje kolejne pokolenia młodzieży.
To szczególna data, która przywołuje pamięć o pionierskich czasach harcerstwa w naszym mieście - czasie, gdy odradzająca się Polska potrzebowała jedności, charakteru i odwagi. Taką właśnie odpowiedź - w duchu służby, braterstwa i miłości do Ojczyzny dawał ruch harcerski. Inicjatorem powstania organizacji, a zarazem jej pierwszym drużynowym był Józef Szymczak.

Warto jednak pamiętać, że harcerstwo na terenie powiatu chojnickiego działało już wcześniej, a zrodziło się w latach 1920–1921. Były to wówczas pierwsze, pionierskie próby zorganizowanej działalności harcerskiej w regionie, podejmowane tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Choć nie zachowało się wiele szczegółowych informacji o tamtym okresie, to jednak świadczy on o żywej potrzebie wychowania młodzieży w duchu patriotyzmu i służby już od pierwszych lat wolnej Polski.

W pierwszym rozkazie, wydanym nieco później, 24 stycznia 1931 roku przez Józefa Szymczaka, zawarto nie tylko zasady organizacyjne (m.in. składki w wysokości 25 groszy miesięcznie, płatne do 5 dnia każdego miesiąca), ale także piękne przesłanie wychowawcze:
„Od chwili wstąpienia do drużyny staliście się harcerzami, dlatego odtąd powinniście być wzorem dla innych, zarówno w nauce, w szkole, domu - jednym słowem: wszędzie.”

To była nie tylko instrukcja. To było zobowiązanie - moralne, obywatelskie i duchowe.
Z czasem drużyna się rozrastała, została również przemianowana w 56. Pomorską Drużynę Harcerską im. Tadeusza Kościuszki, podkreślając swój rozwój i przynależność do większej struktury harcerskiej Pomorza. Jednak pomimo zapału, nie wszystko było łatwe. Jedną z największych bolączek był brak mundurów – symbolu przynależności i godności. Drużynowy apelował więc do druhów, by każdy, w miarę możliwości, starał się o jego zakup. W kolejnych rozkazach pojawiały się też dyscyplinarne ostrzeżenia – nieobecność na zbiórkach czy brak składek skutkowały skreśleniem z listy harcerzy. Taki los spotkał m.in. Franciszka Szumachera, Ignacego Ebertowskiego, Ignacego Rozkwitalskiego, Franciszka Sękowskiego czy Leona Dobka.
Harcerstwo, odrodzone w wolnej Polsce po latach zaborów, było nie tylko formą spędzania wolnego czasu. To była szkoła charakteru, wspólnota budująca wartości, które spajały Polaków - niezależnie od wieku, pochodzenia czy miejsca zamieszkania. W harcerskim kręgu liczył się człowiek, jego postawa, jego gotowość do służby drugiemu i Ojczyźnie. W czasach, gdy Polska dopiero odbudowywała swoją państwowość i tożsamość, takie inicjatywy miały nieocenione znaczenie.

Choć sam nigdy harcerzem nie byłem, to właśnie dziś, po niemal stu latach od wspomnianych wydarzeń, przypominam Państwu tamten pierwszy rozkaz, tamtych pierwszych druhów i tamte początki, z głębokim szacunkiem i powagą. To właśnie z postawy harcerzy - z prostych, codziennych gestów wierności i służby - wyrosła tradycja, która trwa do dziś.
Niech ta rocznica będzie dla nas wszystkich okazją do refleksji nad wartością wspólnoty, historii i wychowania młodego pokolenia w duchu harcerskich wartości. 

Jeśli w Państwa rodzinnych archiwach, szufladach czy albumach znajdują się pamiątki, zdjęcia, dokumenty, dzienniki, elementy umundurowania czy wspomnienia związane z I Drużyną Harcerską im. Tadeusza Kościuszki - proszę o ich udostępnienie. Fajnie byłoby je sfotografować, opisać i być może zaprezentować w okolicznościowej publikacji lub wystawie, by ocalić je od zapomnienia. 
Pamiętajmy - historia nie zaczyna się od nas, ale trwa dzięki temu, że ją szanujemy.

Niech dzisiejszy dzień będzie chwilą zadumy, refleksji, ale i wdzięczności - dla tych, którzy walczyli, cierpieli, służyli. Pamiętamy!

Maciej Jakubowski