21-11-19
Czersk. Jeden z najcenniejszych zabytków w Polsce
Kościół w Czersku. Zakończenie kompleksowej
renowacji ołtarza głównego

W kościele parafialnym pw. Świętej Marii Magdaleny w Czersku zakończyła się kompleksowa konserwacja i restauracja ołtarza głównego pw. św. Trójcy z 1611 r., z warsztatu Hermana Hana. Ołtarz ten, to jeden z najcenniejszych zabytków w Polsce, z obrazem z nastawy ołtarza pt. Trójca Święta namalowanym osobiście przez Hermana Hana, najwybitniejszego malarza doby manieryzmu, prekursora malarstwa barokowego w Polsce.  

Zabytek ten posiada wyjątkową wartość historyczną, artystyczną i naukową. Ołtarz pochodzi z Bazyliki Katedralnej w Pelplinie, zamówiony przez opata Feliksa Kosa, przekazany przez kapitułę chełmińską do parafii w Czersku w 1854 r.  

Prace konserwatorskie możliwe były dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dotacji Marszałka Województwa Pomorskiego oraz Parafii w Czersku. Konserwację wykonali dyplomowani konserwatorzy dzieł sztuki, specjaliści w zakresie konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej z Torunia – mgr Agnieszka Katarzyna Przepióra i mgr Michał Ziemkiewicz. Badania specjalistyczne wykonał mgr Adam Cupa, specjalista z Zakładu Technologii i Technik Malarskich Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
 
Nadzór nad pracami konserwatorskimi sprawowali inspektorzy z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku oraz Diecezjalny Konserwator Zabytków w Pelplinie ks. Kanonik Wincenty Pytlik. Prace koordynowane były przez Proboszcza Parafii w Czersku ks. dr Zbigniewa Straszewskiego, który z ogromną determinacją i poświęceniem brał udział we wszystkich trzech etapach prac. Celem prac konserwatorskich była kompleksowa konserwacja i restauracja ołtarza. Zadanie miało na celu powstrzymanie degradacji obiektu, jak również przywrócenie mu wszystkich z możliwych pierwotnych wartości artystycznych, historycznych i estetycznych.  

W 2019 roku, wykonany został III etap prac konserwatorskich i restauratorskich części ołtarza zawierający: monumentalną kotarę z lewej strony ołtarza wraz z pełnoplastyczną rzeźbą anioła i bogatą ornamentyką, balustradę z tralkami oraz elementy konstrukcyjne.

Ważnym etapem prac była dezynsekcja, dezynfekcja i impregnacja drewna, ze względu na jego degradację spowodowaną czynnym żerowaniem kołatków, szczególnie w partiach konstrukcyjnych. Przywrócono pierwotny, estetyczny wygląd zabytku poprzez usunięcie olejnego, niedbale położonego, w grubej warstwie przemalowania w miejscach oryginalnie złoconych usunięcia szlag-metalu z miejsc złoconych, podklejeniu osypujących się warstwy zaprawy wraz ze złotem. Do usunięcia przemalowań i retuszy konieczne były specjalistyczne badania: analizy mikrochemiczne pigmentów i spoiw, badania spektrograficzne aby bezbłędnie można było odróżnić warstwy oryginalne od wtórnych.

mgr Katarzyna Przepióra, dyplomowany konserwator dzieł sztuki

Poniżej zdjęcia ołtarza z 20 października br. 2018 roku – po wykonaniu II etapu renowacji.
W świątyni - na kilku zdjęciach, z boku – pozostawała jeszcze przez pewien czas fotokopia obrazu (dla porównania), która przez okres renowacji zastępowała oryginał: