20-10-18
Czersk. Informacja konserwatora dzieł sztuki
Ołtarz z czerskiego kościoła już po renowacji

Publikujemy informację o ołtarzu głównym z 1611 r., z kościoła pw. Świętej Marii Magdaleny w Czersku, który został poddany konserwacji.

Wczoraj (19.10) zdemontowano ostatnie rusztowania. Informację przedstawia poniżej pani mgr Katarzyna Przepióra, dyplomowany konserwator dzieł sztuki. Publikujemy również zdjęcia ołtarza wykonane w dniu dzisiejszym (sobota, 20.10).

„Ołtarz główny z 1611 r., z kościoła pw. Świętej Marii Magdaleny w Czersku, z warsztatu Hermana Hana, 8 m wysokości, jest jednym najcenniejszych dzieł malarskich w Polsce, z obrazem namalowanym osobiście przez artystę pt. "Trójca Święta", posiada wyjątkową wartość historyczną, artystyczną i naukową. Obiekt opisywany w kronikach i publikacjach, opracowywany przez naukowców.

Zabytek pochodzi z Bazyliki Katedralnej w Pelplinie, zamówiony przez opata Feliksa Kosa, przekazany przez kapitułę chełmińską do parafii w Czersku w 1854 r.

Herman Han był najwybitniejszym malarzem początku XVII w. w Polsce, prekursorem malarstwa barokowego. Cechował się bezbłędną i wyrazistą kolorystyką, wyrafinowaną kompozycję łączył z bogatymi treściami.

Ołtarz ten jest najwspanialszym przykładem sztuki późnomanierystycznej na terenie Polski. Rzeźby i ornamenty wykonane w najwyższej jakości sporządzonej wg wzorców niderlandzkich.

Celem prac konserwatorskich była kompleksowa konserwacja i restauracja ołtarza. Zadanie miało na celu powstrzymanie degradacji obiektu, jak również przywrócenie mu wszystkich z możliwych pierwotnych wartości artystycznych, historycznych i estetycznych.

W 2018 roku, wykonany został II etap prac konserwatorskich i restauratorskich części ołtarza zawierający: obraz autorstwa Hermana Hana z nastawy ołtarzowej „Trójca Święta” o wymiarach: 2,30 x 1,53 m, rozbudowane zwieńczenie zawierające pełnoplastyczne rzeźby aniołów i biskupów oraz płaskorzeźbę przedstawiającą św. Marię Magdalenę, uszaki okalające nastawę główną oraz monumentalną kotarę z prawej strony ołtarza wraz z rzeźbą anioła i bogatą ornamentyką. W pierwszym etapie w 2017 r. wykonano prace przy: stole ołtarzowym - mensie, bogato zdobionej predelli z wolutowymi konsolami, nastawie ołtarzowej z ramą obrazu, dwiema rzeźbionymi kolumnami, rozbudowanej belce łączącej kondygnację wraz z umieszczonym pośrodku herbem fundatora.

Ważnym etapem prac była dezynsekcja, dezynfekcja i impregnacja drewna, ze względu na jego degradację spowodowaną czynnym żerowaniem kołatków szczególnie w partiach konstrukcyjnych. Przywrócono pierwotny, estetyczny wygląd zabytku poprzez usunięcie olejnego, niedbale położonego, w grubej warstwie przemalowania w miejscach oryginalnie złoconych i srebrzonych, usunięcia szlag-metalu z miejsc złoconych, podklejeniu osypujących się warstwy zaprawy wraz ze złotem i srebrem. Do usunięcia przemalowań i retuszy konieczne były specjalistyczne badania: analizy mikrochemiczne pigmentów i spoiw, badania spektrograficzne oraz zdjęcia w podczerwieni i UV, aby bezbłędnie można było odróżnić warstwy oryginalne od wtórnych.

Charakterystyczną cechą ołtarzy z warsztatu Hermana Hana było wykładanie płycin ołtarza złoconymi kamyczkami różnej gradacji, ta warstwa nie zachowała się, wykonano jej rekonstrukcję.  Uzupełnienia warstw malarskich i złoceń wykonano technikami i materiałami zgodnymi z oryginałem (złocenia przy użyciu złota proszkowego, płatkowego, retusze polichromii metodą punktowania).

Obraz olejny autorstwa Hermana Hana, poddano pełnej konserwacji: drewno zdezynfekowano, usunięto pociemniały, wtórny werniks jak również przemalowania i retusze wykonane w latach 60-tych. Warstwę malarską uzupełniono wykonując retusze malarskie oraz w niektórych miejscach rekonstrukcję brakujących fragmentów. Całość zabezpieczono werniksem końcowym.

Prace konserwatorskie możliwe były dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dotacji Marszałka Województwa Pomorskiego oraz Parafii w Czersku.

Konserwację wykonali dyplomowani konserwatorzy dzieł sztuki, specjaliści w zakresie konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej z Torunia – mgr Agnieszka Katarzyna Przepióra i mgr Michał Ziemkiewicz. Badania specjalistyczne wykonał mgr Adam Cupa, specjalista z Zakładu Technologii i Technik Malarskich Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.”

Zdjęcia w trakcie prac konserwatorskich:

Powiększ, klikając w zdjęcie
 

 

W przyszłym tygodniu w sprawie renowacji ma wypowiedzieć się ks. proboszcz Zbigniew Straszewski.

(red)

Zdjęcia ołtarza – sobota 20 października br. W świątyni - na kilku zdjęciach, z boku - pozostała jeszcze fotokopia obrazu (dla porównania), która przez okres renowacji zastępowała oryginał: