8-09-24
Powiat starogardzki. PROGRAM
Kociewiacy zapraszają na wspólne plachandrowanie!

Arboretum Wirty (powiat starogardzki, gmina Zblewo) po raz kolejny gościć będzie Walne Kociewskie Plachandry. To już 14 września. Czeka nas wiele dobrej zabawy, zarówno przy muzyce i regionalnych potrawach, jak też w ogrodach literackich, warsztatach artystycznych i na wystawach prac lokalnych twórców. Każdy na pewno znajdzie coś dla siebie. Impreza jest doskonałą okazją, by poznać bliżej kulturę Kociewia.

Głównym organizatorem wydarzenia jest Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Tegoroczne Walne Kociewskie Plachandry odbędą się wraz z VII Jarmarkiem Kociewskim.

Walne Kociewskie Plachandry

Niektórzy już wiedzą, niektórzy jeszcze nie, ale wielkimi krokami zbliżają się kolejne Walne Kociewskie Plachandry. Skojarzenia z wędrowaniem i opowiadaniem plotek jest jak najbardziej na miejscu, w końcu od tego się zaczęło. Plachandry to zarówno wędrówka, często bez określonego celu, jak też plotki, ploteczki, współcześnie wyłącznie nieszkodliwe. Wpadajcie poplachandrować do Wirt! Będzie skocznie, smacznie i na pewno pięknie. Kociewskie spotkania mają specyficzną atmosferę, która długo pozostaje w pamięci. Na stoiskach kulinarnych królować będzie szandar oraz… ruchanki z fjutem. Tylko bez skojarzeń, chodzi o racuchy polane miodem z maślanki. Bez czarny, też się pojawi. Z jego owocami kojarzy się koniec lata, a niektórzy robią z niego nie tylko syrop, ale też tradycyjne nalewki. Będzie też konkurs „Mistrzostwa Kociewia KGW na potrawę regionalną”. Kto wie, może lista produktów regionalnych wzbogaci się o kolejny smakołyk?

Jak to się zaczęło?

Pomysł zrodził się w 2017 roku. Wówczas dostrzeżono, że oprócz odbywających się od 1995 roku Kongresów Kociewskich warto zorganizować wydarzenie, które byłoby publiczną celebracją kociewskiej kultury. Kultury ciągle za mało znanej, za mało docenianej a przecież bardzo interesującej, a co najważniejsze – rdzennie pomorskiej, nie mniej niż kaszubska, czy borowiacka. Od 1995 roku odbywają się Kongresy Kociewskie, pomorski sejmik ustanowił 2005 Rokiem Kociewskim, a od 2007 roku Kociewiacy mają swoje święto, przypadające 10 lutego. Nie było jednak cyklicznego wydarzenia, które byłoby okazją do publicznego świętowania, spotkań z twórcami kultury oraz do zwyczajnych rozmów między ludźmi, dla których kultura kociewska jest czymś ważnym albo po prostu wartym uwagi. Pierwsze Walne Plachandry odbyły się w 2018 roku w Piasecznie. Od tamtej pory plachandrują, czyli „mówią się same” i wędrują z miejsca na miejsce, jednakże w celu określonym, jednoznacznie pozytywnym i w swej prostocie pięknym.

Gdzie leży Kociewie i kim są Kociewiacy?

Granice Kociewia nie wszędzie są ostre, zwłaszcza na terenach, gdzie styka się ono z ziemią Kaszubów i Borowiaków. Od Wisły koło Tczewa na zachód i południe, po Czersk i Śliwice z jednego oraz Świecie z drugiego krańca. Jak widzimy, teren Kociewia podzielony jest między dwa województwa. Historycznie Kociewiacy dzielili się na kilka grup regionalnych. W okolicach Pelplina mieszkali Feteracy, na północ od nich Górale i Samburczycy. Śliwice były domeną Piaskarzy, a nad Wisłą mieszkali Olędracy. Bory Tucholskie były zamieszkane z kolei przez Lasaków. Były i są, gdyż jest to podobno jedyny kociewski etnonim będący w użyciu do dzisiaj. Kociewiacy, podobnie jak Kaszubi i Borowiacy są potomkami dawnych Pomorzan. Ponadto przez wieki ich krew i zwyczaje mieszały się z napływowymi Holendrami, Niemcami a także przybyszami z Polski. Te wpływy widać zarówno w miejscowym dialekcie, jak i w nazwiskach miejscowych rodzin, niekiedy bardzo charakterystycznych.

Plachandry? A skąd takie słowo?

Plachandry to zjawisko wspólne dla rodowitych Pomorzan, zarówno współczesnych, jak i dawnych. Borowiacy również plachandrują, a Kaszubi mają swoje plachądrë. Słowo było też używane przez niemieckojęzycznych mieszkańców Prus, zarówno Wschodnich, jak i Zachodnich. Stary słownik pruskich osobliwości językowych wymienia identyczne znaczenia słowa „Plachander” i „plachandern”, jakie do dzisiaj mają nasze „plachandry” i „plachandrowanie”. Co ciekawe, jako prawdopodobny źródłosłów wskazane zostało słowiańskie słowo „płachta”. Słowa mają historie, niekiedy plachandrują przez setki lat ale ciągle pozostają żywe. Tego samego chcemy życzyć kulturze kociewskiej a także wszystkim innym pomorskim tradycjom, zarówno rdzennym, jak i napływowym. Chcemy wej margnóńć na plachandry! Ale pociafrotać, podóndrotać i porzechotać z fejn kipków.

Co w programie?

Program V Walnych Plachandrów Kociewskich – Wirty 14.09.2024 r.

godz. 12.00 – rozpoczęcie Walnych Plachandrów
godz. 12.15 – wręczenie Ambasadorów i Perełek Kociewia
godz. 12.45 – przegląd Zespołów Regionalnych
godz. 12.45– 17.00:

    konkurs  kulinarny „Mistrzostwa Kociewia KGW na potrawę regionalną”
    warsztaty artystyczne oraz przyrodniczo-leśne;
    turnieje: strzelecki i petanque;

godz. 17.00 – Inscenizacja historyczna pt. „A lato było piękne tego roku”
godz. 19.00 – Grupa Teatralna CKiS „Ławica” spektakl pt. „ZA WOLNO”

Zakończenie ok. 21.00

W trakcie imprezy

    stoiska z rękodziełem regionalnym;
    kuchnia regionalna;
    stoisko promocyjne marki „DOBRE Z LASU”;
    stoiska kulinarne z dziczyzną;
    miody z kociewskich pasiek;
    wystawa prac z XVIII Pleneru Artystów Ludowych Pomorza i 4 Pleneru Fotograficznego;
    ogrody literackie;
    warsztaty artystyczne oraz przyrodniczo-leśne;
    strefa atrakcji dla dzieci;

Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego