23-08-19
Region. PROGRAM
Wielkie święto Kociewiaków w Arboretum
w Wirtach. Walne Plachandry Kociewskie 2019

Walne Plachandry Kociewskie 2018. Fot. mat prasowe Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego

Drugie Plachandry odbędą się 25 sierpnia 2019 r. w Arboretum w Wirtach w powiecie starogardzkim, towarzysząc II Jarmarkowi Kociewskiemu. Będzie ludowo, ale i nowocześnie. Wesoło, lecz nie zabraknie także refleksji i akcentów patriotycznych. Ekologicznie i edukacyjnie. Odwiedzający będą mogli zakupić dzieła twórców ludowych – hafciarek, malarzy i wikliniarza.

Co to jest plachander? Słowo oznacza plotkę – tak też nazywano kiedyś plotkarza i powsinogę. Walne Plachandry to spotkania ludzi urodzonych na Kociewiu. Czy warto tam pojechać? – To niepowtarzalna okazja, by poznać kulturę i mieszkańców regionu – zachęca Józef Sarnowski, jedyny Kociewiak w Zarządzie Województwa Pomorskiego.

Kociewskie wesele, pentaque i gotowanie na żywo
Spotkanie rozpocznie się mszą plenerową o godz. 11, a następnie każdy znajdzie coś ciekawego dla siebie, bo jest bardzo bogaty i różnorodny. Wiele emocji wzbudzą turnieje kociewskich powiatów i bractw kurkowych. A kto nie wie, jak wyglądają regionalne zaślubiny, będzie mógł zobaczyć weselne zwyczaje i obyczaje podczas inscenizacji kociewskiego wesela. Nie zabraknie też przyjemności muzycznych – będzie można popatrzeć na piękne stroje i posłuchać konkursowych zmagań kociewskich zespołów folklorystycznych oraz koncertów zespołów Akord, New Face, Paweł Kreft z zespołem. Na tych, co lubią sportową rywalizację, czeka turniej pentaque.

Amatorzy dobrej kuchni będą mogli popróbować przysmaków i specjałów kuchni kociewskiej. Na degustacje potraw regionalnych, smakołyków i przysmaków zapraszają panie z kół gospodyń wiejskich z Borzechowa, Bytoni, Zblewa i Osiecznej. Będzie w czym wybierać. – Część potraw zostanie przyrządzona z darów lasu – warto spróbować przepysznej zupy grzybowej, pierogów z jagodami, gofrów z malinami, a także zaopatrzyć się w przetwory z grzybów, jagód, malin i jeżyn – mówi Józef Sarnowski, zapalony kucharz, a jeszcze do niedawna restaurator. – Bardzo popularne są fefernuski, zwane piernikowymi kopytkami, bo mają podobny kształt – opowiada Sarnowski. Do pierniczków dodaje się typowe przyprawy piernikowe i dużo pieprzu albo ostrej papryki. Produkt zarejestrowany jest na Ogólnopolskiej Liście Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Poza tym, jest sporo dań z ziemniaka i mącznych. Będzie też okazja, by zobaczyć pokaz kulinarny Mariusza Gachewicza z Zamku w Gniewie. Natomiast na najmłodszych czeka specjalna strefa z wieloma atrakcjami.

Po czym poznać Kociewiaka i jak odróżnić go od Kaszuby?
– Najłatwiej po stroju ludowym. Strój kaszubski to przede wszystkim kolor niebieski w różnych odcieniach, jak kolor jezior. Natomiast w stroju kociewskim przeważa czerwień. Na Kociewiu sporo jest gleb bielicowych, bogatych w wapno, na których rośnie dużo maków. Jak mówią najstarsi Kociewiacy, dlatego w strojach ludowych dominuje kolor czerwony – mówi Józef Sarnowski. – Kociewiacy mówią też trochę inaczej, mają sporo charakterystycznych zwrotów. – Kociewiacy są zaradni, dbają o swoje sprawy – podkreśla Sarnowski. Na wsiach domy i obejścia są zadbane. Potrafią się zorganizować i właśnie Plachandry są przykładem tego, że Kociewiacy chcieli mieć własne święto. W pierwszym spotkaniu udział wzięło kilka tysięcy osób.

Znani Kociewiacy
Wśród znanych Kociewiaków można wymienić m.in. piłkarza Kazimierza Deynę, animatora muzycznego Stanisława Cejrowskiego, muzyka Grzegorza Ciechowskiego, trenera piłki ręcznej Bogdana Wentę, pięcioboistkę Oktawię Nowacką oraz aktorkę Dorotę Landowską i piosenkarkę Annę Szarmach. By docenić zasłużonych Kociewiaków, przyznawany jest tytuł Ambasadora Kociewia, a dobrze zapowiadającym się młodym ludziom – wyróżnienie Perełka Kociewia. Pierwszym Ambasadorem Kociewia w kategorii indywidualnej został Wojciech Cejrowski, w kategorii zbiorowej – zespół folklorystyczny Modraki z Pelplina. Perełkami Kociewia wyróżniono Izabelę Czogałę z Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim i Patryka Podwojskiego, katedralnego organistę ze Zblewa. Podczas spotkań odbywają się turnieje powiatów w konkurencjach: kulinaria, gra w kapele, występ estradowy oraz konkursy – fotograficzny i sztuki ludowej. W 2020 r. spotkanie zaplanowano w Grucznie w powiecie świeckim.

Dlaczego plachandry?
W kociewskim oddziale Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Zblewie, jesienią 2017 r. zrodziła się myśl, by zorganizować zlot Kociewiaków z trzech powiatów: starogardzkiego i tczewskiego z województwa pomorskiego oraz świeckiego z województwa kujawsko-pomorskiego. Wybrano nazwę dla wydarzenia, którą zaproponowała prof. Maria Pająkowska-Kęsik z Uniwersytetu Gdańskiego – Walne Plachandry Kociewskie. Co to znaczy plachander? Tajemnicze słowo oznacza plotkę – tak też nazywano kiedyś plotkarza i powsinogę.

Walne Plachandry Kociewskie 2019
25 sierpnia 2019 r., niedziela, pocz. o godz. 11
Arboretum w Wirtach, pow. starogardzki

Bożena Micun-Gusman
Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego